Çocuklarda Bağlanma Çeşitleri Nelerdir?

Bowlby’a göre temel uyum ve içgüdüler çocuğun anneyle olan bağını içeriyor. ‘Bağlanma Kuramı’ bebeğin hayatta kalmak, daha iyi bakım almak için anneyle içgüdüsel olarak kurduğu derin ve sıkı bağı kapsıyor. Birbirini tamamlayan beş içgüdüsel tepki olarak emme, gülme, yapışma, ağlama ve izlemeyi bağlanmayı arttıran ve aracılık eden tepkiler olarak değerlendiriyor.

Çocukla ebeveyn arasında kurulan ‘güvenli bağlanma ilişkisi’ aynı zamanda onlara güvende olduklarını, değerli olduklarını ve sevildiklerini hissettiriyor. Bence temel içgüdülerle hayatta kalma eğilimleri doğadaki tüm canlılarda olduğu gibi insanlarda da var. Bowlby hayatta kalma mücadelesini açıklamakta insan doğasını kullanırken, bağlanma teorisinde sadece çevresel etkenleri ele almaktadır. Oysa kişilik, karakter ve buna bağlı olarak insanların bağlanma çeşitleri yanlızca tek bir bağlanma figürünün etkisine bağlı değildir. Doğuştan gelen karakterimizin ve genlerimizin de etkisi vardır. Bunun dışında Bowlby bağlanma modelinde çevresel etki olarak sadece bakım verenin etkisini ele almıştır. Bunu araştıran Cook bağlanma niteliğinin içeriğini anlayabilmek için tek bir bağlanma figürünün yeterli olmayacağını ve anne, baba, kardeş, vb. nin de değerlendirilmesi gerektiğini düşünmüştür. Bence de yanlızca bakım verenin değil diğer tüm çevresel etkenlerin ve diğer kişilerin etkisinin değerlendirilmesi gerekir. Bowlby’ye katılmadığım bir diğer nokta ise yetişkinlik ilişkilerinde ilk bağlanma modeline göre davrandığımızı düşünmesi ve ilişkide karşı tarafın etkisini göz önünde bulundurmamasıdır.

Bebeklikte güvenli bağlanma deneyimleyen birey yetişkinliğinde bunun aksi ilişkiler yaşarsa zamanla güvenli bağlanma göstermeyebilir. Bunun dışında bir bireyin etrafındaki her insana aynı bağlanma yaklaşımında bulunduğunu düşünmüyorum. Kişi ilişki kurduğu insanlara göre bireysel farklılıklar gösterir. Karşı tarafın kişide yarattığı düşünce, duygu ve algının tutarlılığı önemlidir. Her ilişki benzersizdir. Karşı tarafla kurulan uyuma göre birey bağlanma gerçekleştirir.

Kln. Psk. Beril Börekçi