Ailelere Otizm Spektrum Bozukluğu Hakkında Öneriler

Ailelere Öneriler:

Otistik bir çocuk yetiştirmek tüm aile için son derece stresli olabilir. Velilerin dikkatinin çoğu otistik çocuğa yöneldiği için kardeşler bazen önemsenmediklerini hissedebilir. Bu tehlikelerin farkında olmak ve meydana gelirlerse ele almak önem taşımaktadır. Kardeşin yaşına uygun olacak şekilde konu hakkında bilgilendirilmesi gereklidir. Kardeşlerin ilişkilerinin iyi olabilmesi için ufak sorumluluk paylaşımları yapılabilir, (oyun oynamak, konuşmak, yeme, uyku düzeninde destek vb.) böylece otizm olmayan kardeşte kendini bu durumun bir parçası olarak görmeye başlar. Ancak verilen sorumlulukların fazla olmamasına ve çocuğun üzerinde taşıyamayacağı bir yük haline gelmemesine dikkat edilmelidir.

Aileler çocukları otizm teşhisi aldıktan sonra otizm hakkında biran önce bilgi edinmeye başlanmalıdır. Bilgi güçlü bir araçtır. Çocuğun tüm belgelerini ve teşhis testleri sonuçlarını çok iyi organize edilmiş bir klasörde tutmak faydalı olacaktır. Mümkün olduğu zamanlarda çocukla ilgilenen terapistlere ve diğer profesyonellere ilgili metinleri ve diğer bilgilendirici malzemeleri temin etmek süreci hızlandırır ve doğru tedavinin uygulanmasına katkı sağlar.

Otizmli Çocuklar ile Konuşma:

Otistik çocuklar kendisine yöneltilmiş konuşmaların çoğunu kaçırıyor olabilir bu sebeple tane tane yavaş konuşmak gereklidir. Olabildiğince pozitif olmak ve çift anlamlı kelimelerden kaçınmak gerekir. Cümleler tam ifade edilmelidir.

Örneğin: ‘Gidiyoruz’ yerine ‘Biz şimdi birlikte çarşıya gidiyoruz.’

Bir resim gösterirken ‘Bu bir portakaldır’ yerine ‘Bu bir portakal resmidir.’ vb.

Güven vermek, dürüst olmak çok önemlidir. Bununla birlikte tutarlı olmaya dikkat edilmelidir. İstenilen davranışlar açık ve net bir şekilde belirtilmelidir.

Örneğin: Yalnızca ‘Aferin’ demek yerine ‘Bu resmi çok güzel yaptın, aferin’ yada ‘Tabağını mutfağa götürdün, aferin’ gibi

Yaptığı yanlış davranışları ise yine aynı şekilde yapma yada yanlış diyerek değil ‘O oyuncağı yere atman yanlış’, ‘Oyuncağı yere atma’ denmelidir.

Konuşmalarda cümleler uzun olmamalıdır.

Örneğin: ‘Şimdi yemek zamanı. Oyuncaklarını bırak. Ellerini yıka. Masaya otur. Beraber yemek yiyelim.’

Otizmli çocukların verilen emir uygulamıyor olmasının sebebi anlamıyor olması olabilir. Bu sebeple yapması istenen davranışlar hakkında daha açık ve fazla konuşmak gerekebilir.

Örneğin: ‘Git yat, şimdi yatma zamanı.’ Yanıt vermezse ‘Şimdi yatağını yapıyorum ve uyku vakti geldi.‘ ‘Pijamalarını getiriyorum, yatma zamanı.’ gibi konuşmak uygun olur.

Diğer Öneriler:

1. Çocuğun başarıları takip edilerek övülmelidir. Bu durum çocuğun kendisinden bekleneni doğru yaptığını anlamasına yardımcı olur.

2. Çocuğun boş zamanlarında ona eşlik edecek nitelikte birisi seçilirse ve onu yalnız bırakmazsa sosyal gelişimi yönünden yararlı olur.

3. Çocukların yapacakları işleri organize etmelerine yardımcı olmak amacıyla bir defter tutulması ve yapılacak işlerin , kullanılacak malzemelerin deftere kayıt edilerek kullanılması faydalı olur (okul zamanı)

4. Çocuğunuzun kendi başına çalışması ve oyun oynaması sağlanacağı zaman; ne yapması, ne kadar yapması, süresi ve çalışmayı, oyunu bitirince ne yapacağına ilişkin bilgiler çocuğa verilmelidir.

5. Otizmli çocuklar elle yazı yazma becerisi yönünden oldukça zayıf olurlar, bu sebeple düzgün yazı yazma becerisini kazandırmak oldukça zordur. (Yazı becerileri için gerekenlerin erken dönemde kazandırılmasına dikkat edilmelidir) Not: Kalem tutuma, şekiller sayı ve harfler çizme

6. Çocuğun, öğrencilerle iletişimlerine yardımcı olmak için arkadaşlarıyla konuşabileceği konuların listesini vererek ve aile üyeleri ile bu liste üzerinde uygulama yaparak iletişim kurmasını kolaylaştırabilirsiniz.

7. Otistik çocuğa sahip anne babaların; çocuğun okul öğretmeni, doktoru, psikoloğu, konuşma terapisti, sosyal hizmet uzmanı ve rehber öğretmeniyle sürekli ilişki kurması çocuğun gelişimi açısından çok önemlidir.

8. Aileler çocuklarının bazı olumlu davranışları için kendisini ödüllendirmesine izin ve çocuk için de ödüllendirme programı uygulamalıdır.

9. Çocuğun sağlık sorunları olup olmadığının belirlenmesi bulunur. Bu sorunlar arasında esas vitaminler ve minerallere duyulan kritik ihtiyaç (örn. magnezyumlu B6 vitamini, DMG, A ve C vitaminleri), gastrointestinal sorunlar (örn. sızdıran bağırsak, aşırı mantar oluşumu, viral enfeksiyon), yüksek seviyelerde ağır metaller ve diğer toksinler (örn. civa, kursun), gıda hassasiyetleri ve alerjiler ve dahası bulunmaktadır. Otistik kişilerin çoğunda bu sorunlardan biri veya daha fazlası bulunmaktadır.

10. Çocuk çok az konuşuyorsa ya da hiç konuşmuyorsa, çocuğun nöbetleri olup olmadığını tespit etmek üzere çocuğunuzu test ettirmeniz gereklidir. Nöbet aktivitesi konuşma oluşumunu etkiliyor olabilir. Elektroansefalogram (EEG) beyin dalgalarının aktivitesini ölçer ve nöbet aktivitesini tespit edebilir. Çocuğun nöbetleri varsa, nöbetleri tedavi etmek için B6 vitamini ve DMG gibi toksik olmayan besin destekleri kullanmak gerekmektedir.

Kln. Psk. Beril Börekçi